Historia JUDO

Judo jest sztuką walki pochodzenia Japońskiego. Za umowną datę powstania tego sportu uważa się rok 1882, kiedy to profesor Jigoro Kano, były adept starojapońskiej bojowej sztuki ju-jutsu, otworzył szkołę własnego stylu. W założeniu miał to być styl walki, który mógłby być skutecznie uprawiany przez wszystkich, również przez kobiety i dzieci. Jigoro Kano, sam niewielkiej postury, zadbał o to, aby w nauczanych przez niego chwytach doskonała technika zawsze miała przewagę nad siłą. Wyeliminował także z ju-jutsu wszystkie elementy mogące doprowadzić do zranienia ćwiczących – jego judo miało być „łagodną drogą”. W judo sportowym nie ma więc uderzeń ani kopnięć, dźwignie dozwolone są jedynie na staw łokciowy, a rzuty, które w jakikolwiek sposób mogłyby doprowadzić do kontuzji czy to atakowanego czy atakującego są zabronione i karane.

Dziś, po niemal stu czterdziestu latach od powstania, judo jest sportem znanym i licznie uprawianym na całym świecie. Jako pierwsza sztuka walki w historii judo pojawiło się na Igrzyskach Olimpijskich w Tokio w 1964 i rozgrywane jest na tej najważniejszej światowej imprezie do dziś. Potwierdzeniem faktu, że sport ten z powodzeniem mogą uprawiać wszyscy, jest wprowadzenie judo na Igrzyska Paraolimpijskie oraz na Igrzyska Olimpiad Specjalnych. Zawody rozgrywane są we wszystkich grupach wiekowych – od kilkulatków po weteranów, wśród kobiet i mężczyzn, w kategoriach wagowych nie dyskryminujących nikogo.

Niezwykłą popularność judo zawdzięcza wielu czynnikom, ich wszystkich nie sposób wymienić. Rodziców wysyłających dzieci na zajęcia ogólnorozwojowe z judo przekonuje wszechstronność, uniwersalność i aspekt wychowawczy tej sztuki walki; młodzież, niejednokrotnie zafascynowana sztukami walki, w judo widzi możliwość nauki samoobrony i doskonalenia samego siebie, zarówno fizycznie jak i psychicznie; najlepsi zawodnicy pragną realizować się poprzez wyniki sportowe, co dzięki rozgrywaniu mistrzostw na każdym szczeblu jest możliwe; starsi znajdują w judo sposób na utrzymanie dobrego stanu zdrowia i sprawności fizycznej, a miłośnicy dalekowschodnich wartości, tradycji i filozofii mogą zgłębiać tajniki judo często na treningach sportowych pomijane.

Judo nie jest sportem łatwym, nie jest to sport, którego można się „nauczyć”. Jest to sztuka walki i zarazem sztuka życia, sposób postępowania, wymagający ciągłego doskonalenia się w każdej sferze życia. Nie jest możliwe bycie doskonałym, ale należy do tego dążyć, a drogą do tej doskonałości może być właśnie judo.

Zarys historii
Będąc sportem stosunkowo młodym, judo opiera się o wielowiekową tradycję i doświadczenie dalekowschodnich mistrzów sztuki walki. Dzięki swoim niezaprzeczalnym wartościom, dostępności i skuteczności oraz nieocenionej pracy profesora Jigoro Kano, sport ten zyskał znacznie większą popularność niż bardziej brutalne, dawniejsze systemy walk, i dziś cieszy się międzynarodowym uznaniem.

 

Ju-jutsu
Judo, podobnie jak wiele innych dalekowschodnich stylów walki i samoobrony, wywodzi się z tradycyjnego, japońskiego systemu walki wręcz – ju-jutsu. Sama droga przybycia i początkowe etapy rozwoju starojapońskich sztuk walki nie są jednoznacznie określone. Wynika to ze zbyt dużej liczby legend, które podają różne wersje pojawienia się szkół walki wręcz w Japonii. Najprawdopodobniej jednak ju-jutsu jako sztuka walki ukształtowało się w drugiej połowie XVI wieku, a wieku XVII było już usystematyzowanym systemem nauczanym w wielu szkołach przez różnych nauczycieli. Za twórcę judo uważa się profesora Jigoro Kano (1860-1938), który zebrał, usystematyzował i wyselekcjonował techniki z różnych systemów walki dopasowując je do potrzeb swojej szkoły.

 

Jigoro Kano
Jigoro Kano, uczeń takich wielkich mistrzów ju-jutsu jak Hachinosuke Fukuda i Masamoto Iso, zebrał i usystematyzował techniki tego systemu walki, selekcjonując jedynie te chwyty, które uznał za bezpieczne, nie zagrażające życiu i zdrowiu ćwiczących. Ponadto dodał do tak powstałej sztuki walki elementy nowe, opracowane przez siebie. W odróżnieniu od ju-jutsu, swoją sztukę walki Kano nazwał judo. Z czasem do nazwy swojego systemu Kano dodał nazwę szkoły, którą założył w roku 1882 i w której nauczał – Kodokan. Tak powstało Kodokan Judo. Szkoła ta, uważana za najsłynniejszą i największą szkołę judo na świecie, istnieje w Tokio do dziś. Jigoro Kano spopularyzował judo w całej Japonii, jeszcze w XIX wieku judo uznano tam za sport bezpieczny i wprowadzono do obowiązkowego programu nauczania wychowania fizycznego w szkołach wszystkich typów. Prowadząc liczne pokazy i odczyty Kano popularyzował także judo poza granicami Japonii. Jako pierwszy Azjata został w 1909 r. członkiem Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego. Profesor zmarł w roku 1938, wracając z posiedzenia MKOl w Kairze.

 

Judo na świecie
Dzięki pracy Jigoro Kano i jego uczniów judo uzyskało dużą popularność w Japonii i jeszcze pod koniec XIX wieku trafiło do Europy. Na początku wieku XX we Francji, Anglii i USA zaczęły powstawać pierwsze kluby judo poza Japonią. Rozwój judo jako dyscypliny sportowej został zahamowany w czasie II wojny światowej, ale już w 1948 r. powstała Europejska Unia Judo, a trzy lata później Światowa Federacja Judo. W 1956 r. w Tokio odbyły się pierwsze Mistrzostwa Świata. W roku 1960 podczas sesji MKOl judo zostało wpisane do programu Igrzysk Olimpijskich w Tokio w 1964 r., co jest najlepszym potwierdzeniem wartości tej dyscypliny, uznaniem jej zasięgu i popularności. W zawodach tych uczestniczyli przedstawiciele 27 państw w czterech kategoriach wagowych. Na stałe judo do programu olimpijskiego weszło w roku 1972. W latach 70. odbyły się pierwsze Mistrzostwa Europy kobiet, poszerzono także liczbę kategorii wagowych. Od 1992 r. również judo kobiet stało się dyscypliną olimpijską.

 

Judo w Polsce

Początki judo w Polsce, związane są z rozwojem ju-jutsu. Już w latach trzydziestych pewne elementy ju-jutsu zostały wprowadzone do programu Akademii Wojskowych oraz do szkolenia polskiej policji państwowej. W 1947 r. z inicjatywy kierownika szkolenia praktycznego Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie, Mariana Skierczyńskiego,  ju-jutsu i samoobronę wprowadzono do obowiązującego w tej uczelni programu. Do Polski zaczęła docierać wiedza o nowej sztuce walki opracowanej przez Japończyka Jigoro Kano zwanej Judo-Kodokan. W 1949 r. przy Akademii Wychowania Fizycznego   w Warszawie powstała pierwsza sekcja judo, której twórcami byli Czesław Borejsza i Tadeusz Kochanowski. 23 maja 1954 roku w Warszawie odbyły się pierwsze zawody judo pomiędzy drużynami: Gwardii i AZS-Akademii Wychowania Fizycznego. W 1957 roku w Łodzi, gdzie odbyły się pierwsze oficjalne mistrzostwa kraju narodził się Polski Związek Judo. W tym samym roku w Gdyni odbyło się pierwsze międzynarodowe spotkanie z zespołem (wówczas) NRD, gdzie min. w polskiej reprezentacji wystąpił Ryszard Zaniewa i Kazimierz Jaremczuk (zwyciężyli Niemcy 11:1).   14 października 1957 roku Polski Związek Judo został zatwierdzony przez GKKFSiT, a rok później stał się członkiem Europejskiej Unii  Judo. W latach sześćdziesiątych stopniowo powstawała coraz większa ilość sekcji judo przy klubach sportowych. Przed Mistrzostwami Europy w Genewie do Polski przyjechał pierwszy trener z ojczyzny judo – Maso Watanabe. To dzięki jego pomocy szkoleniowej w 1963 r. na Mistrzostwach Europy w Genewie zdobyliśmy pierwszy w historii polskiego judo medal, był to medal brązowy, a zdobył go Jan Okrój. Następny brązowy medal zdobył Kazimierz Jaremczak na ME w 1965 r. W Polsce pionierski okres charakteryzował się wysokim poziomem w wadze lekkiej. W tym czasie Czesław Kur, zdobył dwukrotnie brązowy medal, a Czesław Łaksa   pierwszy srebrny medal na ME.

Okres ten był bardzo znaczący w rozwoju polskiego judo, nazwano go Skokiem Tomity, i tu równorzędną rolę odegrało dwóch trenerów: Hiromi Tomita (5 dan), który przez wiele lat pracował z polskimi zawodnikami oraz wieloletni trener kadry   narodowej Waldemar Sikorski, który potrafił znakomicie połączyć swoje doświadczenie z gimnastyki sportowej z metodami szkolenia i znakomitą technikę Tomity. Ta polsko-japońska unia zaowocowała szybko sukcesami naszych zawodników, stała się rodzajem bazy szkoleniowej kolejnych zdobywców sportowych sukcesów.

W 1972 roku w Monachium Antoni Zajkowski   zdobył dla Polski pierwszy srebrny medal olimpijski. Następne medale   zdobyliśmy w Montrealu (1976 r.) przez Mariana Tałaja – brąz w 1980 r. na Igrzyskach Olimpijskich w Moskwie również brązowy medal wywalczył Janusz Pawłowski. W kronikach światowego i europejskiego judo zapisało się wiele nazwisk polskich judoków, którzy odnieśli sukcesy na Mistrzostwach Świata i Mistrzostwach Europy min. Antoni Zajkowski, Antoni Rejter,   Marian Tałaj, Edward Alkśnin, Zbigniew Bielawski, Adam Adamczyk, Janusz Pawłowski. Filarem polskiej szkoły judo stał się trener kadry narodowej  Ryszard Zieniawa zwany powszechnie Mistrzem. Jego podopieczni zdobyli ponad 30 medali na Mistrzostwach Świata, Mistrzostwach Europy i Igrzyskach Olimpijskich.

W latach siedemdziesiątych do głosu doszyły również panie. Ich sukcesy są tym bardziej godne podziwu, że jako kobiety musiały przecierać całkiem nowe szlaki. Pierwszy zespół reprezentacji pań powierzono Jackowi Skubisie. Już 1984 r. w Wiedniu na Mistrzostwach Świata Joanna Majdan zdobyła pierwszy żeński medal – brąz, dalej w 1986 r. (Maastricht) Maria Gontowicz-Szałas i Bogusława Olechowicz (Essen 1987 r.), w 19985 r. na Mistrzostwach Europy Polki zdobyły 1 złoty i trzy brązowe medale, a w Hamilton tytuł Mistrzyni Świata zdobyła Beata Maksymow. Kobiece judo zaczęło bardzo szybko się rozwijać, po pierwszych Mistrzostwach Świata w 1980 r. w Nowym Jorku (od 1986r. obywały się razem z zawodnikami męskimi), a do programu olimpijskiego   zostało wpisane w 1992r. Praca zawodniczek i zawodników, trenerów   i działaczy przyniosła plon w postaci dynamicznego rozwoju judo w Polsce i całej listy pięknych osiągnięć sportowych.

W 1993 roku Beata Maksymow i Rafał Kułacki zdobyli tytuły Mistrzów Świata. Później Polacy wielokrotnie zdobywali medale różnego rodzaju mistrzostwach Judo organizowanych w kraju i za granicą.

W 1994 roku na Mistrzostwach Europy w Gdańsku Polacy zdobyli aż 6 medali! Do grona zwycięzców i medalistów należeli: Paweł Nastula, Rafał Kubacki, Beata Maksymow, Jarosław Lewak, Larysa Ewa Krauze. Kolejne trofea to medale Mistrzostw Świata w 1995 roku Pawła Nastuli, Anety Szczepańskiej i Małgorzaty Roszkowskiej. Pamiętną kartę historii polskiego judo uświetniły dwa olimpijskie medale z IO w Atlancie 1996 roku: złoto Pawła Nastuli i srebro Anety Szczepańskiej.